ت

نابودی دو درخت والینور توسط مورگوت و انگولیانت اندکی پیش از شروع دوره‌ی نخست.

نکته:

۱-در تاریخچه‌ی آمان، زمان تاریکی چنین ثبت شده است: ۱۴۹۵ س.د. (یعنی ۱۴۹۵ سال والیانی از زمانی که اولین درخت به گل نشست-س.د. مخفف سال درختان است). اولین طلوع ماه، آغاز دوره‌ی نخست را مشخص می‌کند و آن نیز با سامانه‌ای یکسان ۱۵۰۰ س.د. آمده است. یک سال والیانی با حدود ۹۰۶ سال خورشیدی برابر است پس دوره‌ی مورد نظر، چهل و هشت سال به زمان ما خواهد بود. لیکن تمام این محاسبات تقریبی است. (تاریخچه‌ی آمان در جلد دهم تاریخ سرزمین میانه، حلقه‌ی مورگوت قابل دسترسی است.)

تاجی که مورگوت بعد از بازگشتش به سرزمین میانه برای قرار دادن سیلماریل ها ساخت. او این تاج را در دوران اول بر سر می نهاد، اما بعد از شکست در برابر والار این تاج کوبیده شد و از گردن ملکور آویخته شد.

تیرن گورتاد سرزمینی در شرق جنگل قدیمی بود که از زمانهای بسیار دور و از یاد رفته، به عنوان گورستانی برای انسانها به کار می رفته است. گفته شده است که اولین قبرهای این محل، پیش از آنکه پدران اداین از کوهستان آبی گذشته و وارد بلریاند شوند کنده شده بودند، یعنی نزدیک به هفت هزار سال پیش از نبرد حلقه. استفاده از گورپشته، توسط فرزندان این انسانهای اولیه پیگیری شد و شواهدی در دست است، حاکی از استفاده از این تپه ها لااقل برای شاهزادگان کاردولان که هزاران سال پس از اولین استفاده این تپه ها در آنها آرمیدند. در دوران اقتدار پادشاهی آنگمار شاه جادوپیشه این قلمرو، ارواحی خبیث به این تپه ها فرستاد و تیرن گورتاد را تبدیل به محلی نفرین شده کرد که هم انسانها و هم هابیتها از آن دوری می جستند.

تیل پتما نامی برای یکی از پنج تمار یا سری صداها در نوشتار تنگوار برای نوشتن به زبان کوئنیا بود. تیل پتما در میان این حروف منحصر به فرد بود، در حالیکه هریک از چهار سری دیگر از شش کاراکتر مجزا تشکیل شده بودند، صداهای کامی (سقی) تیل پتما با افزودن نشانه دو نقطه در زیر کاراکتری دیگر نوشته می شد. این معادل افزودن حرف “y” پس از حروف انگلیسی برای تلفظ یک کاراکتر بدون صدای مجزاست. در ضمیمه “و” ارباب حلقه ها، شخص تالکین مثالی به کار برده که ذکر میکنیم: عبارت “ty” در این مورد، صدایی شبیه به صدای حرف “t” در تلفظ بریتانیایی کلمه “Tune” دارد، صدایی شبیه اما متفاوت با صدای “چ ch”.

تیه لر شش دسته علامت در نوشتار تنگوار بودند که تغییرات در تلفظ یک صدای پایه را مشخص می کردند. به طور مثال اگر اولین تیه له صدای “ت t” می داد (تنگوایی که تینکو نامیده می شد) پنج تیه له دیگر تغییراتی در تلفظ این صدا را نشان می دادند. در این مثال که تیه لر تینکوتما نامیده می شوند، سه علامت بعدی به ترتیب صداهای “د d”، “ث th” و “ض dh” را مشخص می کردند در حالیکه دو تیه له بعدی طبق سیستم استفاده شده تلفظd بسیار متفاوت با این صداها را داشته اند.