سقوط نومه‌نور

کتاب «سقوط نومه‌نور» (به انگلیسی: The Fall of Númenor) کتابی از رشته‌افسانه است که توسط برایان سیبلی، یکی از متخصصان مشهور دنیای تالکین، تمامی نوشته‌های منتشره در کتب مختلفی که مرتبط با دوران دوم رشته‌افسانه جی.آر.آر. تالکین هستند را یکجا گردآوری کرده و به همراه یادداشت‌هایی جدید بر متون از سوی سیبلی، در کنار نگارگری‌های هنرمند تحسین‌شده آلن لی، در قالب یک کتاب واحد برای مطالعه و استفاده‌ی علاقه‌مندان به دنیای تالکین زیر نظر بنیاد تالکین به چاپ رسانده است.

حال برای اولین بار تمامی وقایع دوران دوم که توسط تالکین نوشته و پیش‌تر استادانه توسط کریستوفر تالکین ویرایش و به چاپ رسیده بودند به صورت یکجا در یک مجلد منتشر شده است. این کتاب جدید شامل طراحی‌ها و نقاشی‌هایی کاملاً جدید به دست آلن لی است.

در کنار متن این کتاب ۱۱ نقاشی رنگی کاملاً جدید (۱۰ نقاشی در بین صفحات کتاب و ۱ نقاشی به عنوان طرح جلد) نظیر ساخته‌شدن باراد-دور، هدایت الف‌ها توسط گالادریل از میان خزد-دوم و ۳۰ عدد طراحی سیاه و سفید قرار گرفته است.

جی. آر. آر. تالکین آشکارا گفته بود که دوران دوم سرزمین میانه یک «دوران تاریک است، و بخش زیادی از تاریخ آن گفته نشده است (یا نیازی نیست که گفته شود)». برای سالیانی طولانی خوانندگان برای فرونشاندن عطش خود تنها می‌توانستند به صفحات ارباب حلقه‌ها و ضمایم آن بسنده کنند.

با چاپ شدن سیلماریلیون پس از کوشش‌های کریستوفر تالکین در سال ۱۹۷۷ بود که داستان به شکلی کامل‌تر بیان شد، البته بخش اعظم این کتاب درباره دوران اول سرزمین میانه است ولی دو اثر مهم نیز در این مجموعه وجود دارد که پرده از وقایع پرآشوب مرتبط با ظهور و سقوط جزیره‌ی پادشاهی نومه‌نور، ساخته‌شدن حلقه‌های قدرت، ساخته‌شدن باراد-دور و ظهور سائورون، و آخرین اتحاد الف‌ها و آدم‌ها برمی‌دارد.

اکنون با محوریت «حکایت سالیان» در ضمیمه‌ی ارباب حلقه‌ها به عنوان نقطه‌ی شروع، برایان سیبلی متون مختلف منتشرشده از تالکین را به صورتی گردآورده است که برای اولین بار قصه‌ی دوران دوم را به صورت یکجا بازگو کند؛ وقایعی که سرانجامشان به دوران سوم و جنگ حلقه، همانطور که در ارباب حلقه‌ها آمده، ختم می‌شود.

در پیش‌گفتار کتاب «سقوط نومه‌نور: و قصه‌هایی دیگر از دوران دوم سرزمین میانه» می‌خوانیم که قصد این کتاب جایگزین‌کردن آثار پیشین چاپ‌شده نیست؛ آثاری که هر کدام تا به امروز، همراه با یادداشت‌ها و تحلیل‌های پرمایه و بی‌همتای کریستوفر تالکین، به روشنی نوشته‌های جی.آر.آر. تالکین را تقریر کرده‌اند. این کتاب قصد دارد نقل‌قول‌هایی از آثار مذکور را فراهم آورد – با کمترین دخالت‌های ویراستاری ممکن – که در قالب جملات خود نویسنده اثر وقایع باشکوه و پرآشوب دوران دوم را نشان دهد. جی.آر.آر. تالکین این قصه‌ها را به صورت خلاصه در «حکایت سالیان (گاه‌شماری وقایع سرزمین‌های غرب)» نگاشته و به عنوان بخشی از ضمیمه ب در فرمانروای حلقه‌ها به چاپ رساند بود که در ابتدای این کتاب نیز بازنشر شده است. برای کسانی که میل به کنکاش عمیق‌تر در این سرگذشت‌ها دارند، یادداشت‌هایی در انتهای کتاب قرار دارد که بسیاری از آنها با اتکا به مهارت بی‌همتای کریستوفر تالکین در یادداشت‌نویسی‌هایش بر متون اصلی منتشرشده بازآفرینی یا به صورت مستقیم نقل شده‌اند و کاوش در باب دوران دوم سرزمین میانه ساده‌تر می‌کنند.

نقل‌قول‌ها و خلاصه‌های برگرفته، همگی براساس سالیان ثبت‌شده در «حکایت سالیان (گاه‌شماری وقایع سرزمین‌های غرب)» مرتب شده‌اند، و در فصل‌هایی با عنوان‌هایی مطابق با مداخل این گاه‌شماری قرار گرفته‌اند. این بخش با دو مرجع دیگر تکمیل شده است: اسامی و تواریخ شاهان نومه‌نوری که در «ضمیمه الف: تواریخ پادشاهان و حکمرانان» در فرمانروای حلقه‌ها آمده و «دودمان الروس: شاهان نومه‌نور» که در بخش دو: «دوران دوم» در قصه‌های ناتمام یافت می‌شود.

مرتب‌سازی تاریخی وقایع دوران دوم در نومه‌نور و سرزمین میانه با استفاده از منابع زیر صورت پذیرفته است.

برای وقایع نومه‌نور: متن «آکالابت» (در سیلماریلیون)؛ حکایت «آلداریون و ارندیس» و شجره‌نامه «نسل‌های ابتدایی دودمان الروس» (در قصه‌های ناتمام)؛ و با در نظر گرفتن محتویاتی که در «تاریخچۀ آکالابت» (در مردمان سرزمین میانه)، «تاریخچۀ ابتدایی افسانه» و «سقوط نومه‌نور» (هر دو در راه گم‌شده و دیگر نوشته‌ها) و «مغروق‌شدن آندونیه» (در سائورون شکست‌خورد) یافت می‌شوند.

مطابق آرزوی کریستوفر تالکین، تحقیق بر روی نوشته‌های پدرش ادامه دارد و متن این کتاب از اثر منتشر شده دیگری از متون تالکین پس از مرگ وی، سرشت سرزمین میانه (۲۰۲۱) به کوشش کارل اف. هاستتر، نیز بهره برده است. این منابع به گونه‌ای ویرایش شده‌اند که تاریخ تأسیس نومه‌نور، جغرافیا، زیست‌بوم و زندگ نومه‌نوری‌ها را بازنمایند. مطالب ذکرشده همچنین برگرفته یا شامل بخش‌هایی از «وصف جزیرۀ نومه‌نور» (در قصه‌های ناتمام) و فصول «سرزمین و ددان نومه‌نور»، «زندگانی نومه‌نوری‌ها» و «سالخوردگی نومه‌نوری‌ها» از سرشت سرزمین میانه نیز هست. بندهای مورد استفاده الزاماً مطابق با ارائه آنها در مجلد مربوطه نیستند، بلکه برای ذکر بهتر وقایع به صورت زمانی مرتب شده‌اند.

وقایعی که در سرزمین میانه همزمان با اتفاقات نومه‌نور رخ می‌دهد از متن «حدیث حلقه‌های قدرت و دوران سوم» (در سیلماریلیون)، «سرگذشت گالادریل و کله‌بورن» (در قصه‌های ناتمام)، و «گالادریل و کله‌بورن» (در سرشت سرزمین میانه) انتخاب شده‌اند.

سخنی از برایان سیبلی درباره کتاب سقوط نومه‌نور:

«از زمان انتشار سیلماریلیون در چهل و پنج سال پیش، من مشتاقانه گردآوری موشکافانه و پژوهش‌های کریستوفر تالکین را در راستای انتشار تاریخ اعجاب‌انگیز نوشته‌های پدرش درباره سرزمین میانه را دنبال کرده‌ام. برایم مایه افتخار است که سقوط نومه‌نور را به این مجموعه‌ی معتبر بیافزایم. امیدوارم که گردآوری ریسمان‌های بسیار قصه‌های دوران دوم در یک اثر واحد باعث یافتن – یا بازیابی – فرشینه‌ای نفیس از شخصیت‌ها و وقایعی شود که پیش‌درآمدی بر درام جنگ حلقه، همانگونه که در ارباب حلقه‌ها آمده، است.»

سخنی از آلن لی درباره کتاب سقوط نومه‌نور:

«باعث مسرت من بود که توانستم با جزئیات بیشتری در دوران دوم کنکاش کنم، و از آن وقایع پرسایه و کهن، اتحادها و مصیبت‌هایی که سرانجامشان به داستان‌های دوران سوم که با آنها آشناتریم می‌رسد، بیشتر بیاموزم. به هنگام کار بر روی ارباب حلقه‌ها و هابیت، هرجا که فرصتش یافت می‌شد، تلاش کردم که کهنگی مقتضی را در نقاشی‌ها و نگاره‌ها به صورت لایه‌ای از تاریخ و بازتابی از آن حکایت‌های کهن‌تر القا کنم. سقوط نومه‌نور فرصتی بی‌نظیر برای کنکاش عمیق‌تر در تاریخ غنی سرزمین میانه بود.»

 

این کتاب هم‌اکنون در دست ترجمه می‌باشد و می‌توانید ۴۰ صفحه از ترجمه فارسی اولیه آن را از اینجا مطالعه کنید.