آموزش خواندن و نوشتن تنگوار

تالیف و ترجمه: «محمد مهدی مهرنگار (3DMahdi)»

در باب حروف فئانوری:

حروف صامت «تنگوار» (Tengwar و در حالت مفرد: Tengwa) نام دارند که از ۲۴ حرف اصلی و چندین حرف فرعی تشکیل شدهاند. این ۲۴ حرف به صورت جدول ۴ در ۶ مرتب میشوند که به هر ستون «تمار» (Témar) و به هر سطر «تیلر» (Tyeller) گفته میشود. برای تلفظ حروفی که در هر ستون قرار دارند از یک قسمت دهان استفاده میشود.  ستون ۱ و ۲ معمولا برای نمایش حروف دندانی و لبی ستون سوم برای حروف کامی و ستون چهارم برای حروف کامی و حلقی بکار میرود. همچنین حروف هر سطر دارای روش ایجاد صدای یکسان هستند، سطرهای ۱و۲ برای حروف انسدادی، سطرهای ۳ و ۴ برای حروف سایشی، سطر ۵ برای حروفی که در بینی ایجاد میشوند و سطر ششم برای حروف شبه مصوت بکار میرود. در شکل زیر حروف اصلی را به همراه نام و ترجمه نام آنها میبینید:

در شکل زیر حروف فرعی را مشاهده می‌کنید که نظم خاصی ندارند:

همه حروف اصلی از دو قسمت تشکیل شده اند:

۱-ساقه (Telco)

۲-کمان (Lúva)

حروف «فئانوری» دارای انعطاف زیادی بود و اکثر اقوام سرزمین میانه از آن برای نوشتن زبان خود استفاده میکردند و آنرا بر اساس زبان خود تغییر میدادند به این ترتیب مُدهای متفاوتی از این حروف بوجود آمد که به دو دسته کلی تقسیم میشوند:

۱- مُدهایی که در آن مصوتها را بالا یا پایین «تنگوا» قرار میدهند و به آنها مُد «تهتار» (Tehtar) گویند.
2- مُدهایی که در آنها مصوتها دارای حروف مجزا بوده و در کنار دیگر «تنگوار» نوشته میشوند و به آنها مُد «کامل» گویند.

مُد اصیل انگلیسی (Original Mode for English):
به نظر من مُدهای «ته تار» از مُدهای کامل زیباتر هستند. مُدی که بیشترین کاربرد را دارد و در سه گانه ارباب حلقه ها از آن استفاده شده مُد «اصیل انگلیسی» (Original Mode for English) نام دارد. این مُد از نوع مُدهای «ته تار» بوده و تالکین از آن در کتابهای خود استفاده کرده است.
در شکل زیر حروف صامت این مُد را به همراه مثال میبینید:

توضیحات روی شکل:

(Note 1): در ابتدا دارای مقداری برابر khw در quenya بود اما در انگلیسی برای q/kw در queen بکار میرود. این «تنگوا» به ندرت برای hw بکار میرود زیرا یک حرف فرعی برای این مصوت وجود دارد.

(Note 2): در ضمیمه ارباب حلقه ها هیچ تمایزی بین gh در ghost, enough و  bought قائل نشده است.

(Note 3): قاعده R همواره در این مُد رعایت میشود. اگر بعد از R حرف مصوت قرار گیرد از حرف فرعی و اگر بعد از آن حرف صامت قرار گیرد یا R در آخر کلمه باشد از حرف اصلی استفاده میشود؛ مثل: «تورامبار»

(Note 4): هیچ مثالی از این حروف در دست نیست و مقدار آنها از ضمیمه ارباب حلقه ها برداشته شده.

(Note 5): فقط در ضمیمه ارباب حلقه ها.

(Note 6): فقط در نامه تالکین به Hugh Brogan.

مصوتها:

در این مُد مصوتها روی حرف صامت بعدی قرار میگیرند و اگر در آخر کلمه بودند روی حامل کوتاه یا بلند نوشته میشوند:

=”text-align: justify;” mce_style=”text-align: justify;”>حامل بلند زمانی استفاده میشود که مصوت باند بوده یا دوبار تکرار شده باشد مانند book. به جای حامل بلند میتوان از تکرار «ته تار» استفاده کرد:

روی هر «تنگوار» فقط یک «ته تار» میتوان قرار داد مگر اینکه آن مصوت پشت سر هم تکرار شده باشد.

اگر دو مصوت غیر تکراری پشت سر هم قرار گیرند اولی روی حامل کوتاه و دومی روی «تنگوار» بعدی میشود. مثل Feanor :

اگر e در آخر کلمه قرار گیرد با یک نقطه در زیر «تنگوار» قبلی نشان داده میشود:

اگر یک حرف صامت دوبار پشت سر هم تکرار شود فقط یکبار نوشته میشود و زیر آن «تنگوا» یک خط کشیده میشود:

حروف S و Z را می توان به شکلی نوشت که «تهتار» روی آنها یا داخل آنها قرار گیرند:

اگر M قبل از حروف P و B و همچنین N قبل از T و D قرار گیرند به جای M و N یک خط خمیده روی «تنگوا»ی بعدی قرار میدهند:

اگر S در آخر کلمه قرار گیرد به شکلهای متفاوتی نوشته میشود مانند زیر:

حرف X در این مُد «تنگوا»ی مخصوص به خود ندارد و از کنار هم قرار گرفتن دو حرف KS بوجود می آید:

و در انتها نمادگذاری در این مُد:

آموزش این مُد به اتمام رسید دو نمونه متن را به همراه بازنویسی آنها به انگلیسی در زیر می بینید.

نمونه اول:

و بازنویسی آن:

نمونه دوم:

و بازنویسی آن:

عددنویسی

عددنویسی در زبانهای الفی به دو روش انجام میشده:

۱-قرار دادن نقطه یا خط بر روی حروف ۲۴ گانه بیانگر عدد متناظر با آن حرف خواهد بود:

با این روش فقط اعداد ۱ تا ۲۴ را میتوان نوشت و برای شمارهگذاری در لیستها و غیره کاربرد داشته است.

۲-با استفاده از ارقام.

اِلفها دو سیستم عددنویسی داشتند یکی سیستم دهدهی مثل ما و دیگری سیستم عددنویسی در مبنای ۱۲.

ارقام را در شکل زیر می بینید:

شکلهای دومی که برای اعداد ۱۰ و ۱۱ نشان داده شده فقط در یک نمونه دیده شده اند (نسخه سوم نامه شاه) و در بقیه موارد از رقم اصلی استفاده شده است.

برای اینکه این ارقام با حروف اشتباه گرفته نشوند روی ارقام نقطه یا خط (و نه هر دو با هم) قرار می دهند. (اگر عدد در مبنای ۱۲ نوشته شده باشد نقطهها در زیر ارقام قرار داده میشوند)

مثال: 3DMahdi برای اینکه عدد ۳ با ng اشتباه گرفته نشود روی آن نقطه قرار میدهند (که البته باز هم ممکن است با ing اشتباه گرفته شود)

نکته مهم این است که در این روش عدد نویسی رقم با ارزش کمتر بر خلاف سیستم عددنویسی ما در سمت چپ نوشته میشود برای مثال اگر بخواهیم عدد ۵۲۳۶ را بنویسیم ابتدا باید آنرا معکوس کرده (۶۳۲۵) و بعد بنویسیم.

اما برخی از نویسندگان این قانون را رعایت نمیکنند و مانند سیستم خودمان عدد را مینویسند.

در عددنویسی در مبنای ۱۲ برای رفع این مشکل زیر رقم با ارزش کمتر یک دایره توخالی قرار میدهند.

مثال: برای نوشتن عدد ۸۴۸۷ در مبنای ۱۲ داریم ۸۴۵۷=4AB3 که معکوس آن میشود: 3BA4

پی نوشت:

از این برنامه هم میتوانید برای عددنویسی استفاده کنید: Quenya Numbers. و برای نوشتن به تنگوار نیز می توانید از برنامه ی Yatt استفاده کنید، برنامه را از اینجا دانلود کنید، اما قبل از اجرای برنامه باید فونتهای تنگوار را در سیستم خود نصب کنید، که می توانید آنها را از این صفحه دانلود کنید. (برای دیدن لینک دانلود، عضویت و ورود به سایت الزامی می باشد)

نحوه استفاده از برنامه:

بعد از نصب فونتها برنامه را اجرا کنید از نوار ابزار دکمه Load Tengwar Mode را بزنید و از پوشه modes مُد مورد نظر را انتخاب کنید. متن را در سمت چپ بنویسید و دکمه  Transcribe to Tengwar را فشار دهید تا متن شما به تنگوار بازنویسی شود.