به بهانه چهل و یکمین سالگرد درگذشت ج.آر.آر تالکین، جمعه ۱۴ شهریور مراسمی با حضور مترجمان برجسته آثار وی، «مراد فرهادپور» و «رضا علیزاده» با همکاری اعضای «سایت آردا» و «گروه ادبیات گمانهزن (آکادمی فانتزی)» در محل «شهر کتاب پارس» برگزار شد. در این مراسم «مراد فرهادپور» و «رضا علیزاده» پیرامون جهان داستانی ج.آر.آر تالکین سخن گفتند. سپس نشست پرسش و پاسخی با حضور رضا علیزاده و در انتها جشن سالگرد دهسالگی وبسایت آردا با حضور تعدادی از اعضای فعال این سایت برگزار شد. مطلب پیش رو متن کامل و پیاده شدهی سخنرانی «رضا علیزاده» در این همایش است. نسخه های صوتی و تصویری این بخش در انتهای مطلب برای دانلود در دسترس است.
لطف کردید که منو دعوت کردید به برنامه خودتون. من مثل آقای فرهادپور نه نظریه پرداز هستم، و نه سخنران خوبی هستم. من در همین حدی که با مسائل ترجمه تالکین روبرو بودم قصد داشتم برای شما صحبتی بکنم. ولی پیش از اینکه به مسئله ترجمه تالکین برسیم، این بود که من توی دایره المعارف بریتانیکا میدیدم. اینو من چندبار هم نقل قول کردم حالا یادم نیست کجاها، شاید دوستانی از من شنیده باشن؛ ولیکن این نقل قول عبارت از این بود که توی دایره المعارف بریتانیکا نوشته بود: تالکین وقتی که داشت آثارش رو مینوشت برای جوانها نمی نوشت، برای نسل جوان نمی نوشت. جوانها کتاب تالکین رو از آن خودشون کردن. یعنی اینو مال خودشون کردن و من تصور میکنم حتی این ترجمه، حتی اونهایی که به صورت جدی … احتمالا آقای فرهادپور هم خودشون مد نظر نداشتن جوانها رو وقتی داشتن کتابها رو ترجمه میکردن. ولی بعد یه نسلی از جوانها پیدا شد که دقیقا این ترجمه رو و نمیدونم فیلم رو از آن خودش کرد و ما تا به خودمون بجنبیم دیدیم که یک نسلی هست که خب آشنا با اینترنت، رسانه های جدید و غیره و اینها و دارن کار خودشون رو میکنن و اومدن و ما رو پیدا کردن و به این برنامه ها کشیدن، که بیاید و چمیدونم سالگرد تاسیس آرداست و دو سه تا جوون بودن اول و بیشتر نبودن به جز دو سه تا جوون. ولی بعد خب، همچنان هستند. البته ممکن هست به قول این دوست ما فعلا بعضیهاشون حضور فیزیکی نداشته باشن ولی خب جایگزین میشن. من فکر میکنم این نسل جوان که بین ۱۵ تا ۲۰ سالش هست هی میاد جایگزین میشه. احتمالا بعضی ها علایق خودشون رو به این دنیا از دست میدن، به این کتاب از دست میدن، شاید هم علاقه خودشون رو دارن به هر حال، کتابهاشون رو دارن توی کتابخونه ولی دیگه به اون شکل فعالیت نمیکنن ولی وقتی که شما به این جریان نگاه میکنید یه چیز مستمر میبینید. یک چیز پیوستاری انگار وجود داره که این دوستان همچنان ادامه دادن، سایتشون رو حفظ کردن. احتمالا دبیرهای سایت عوض شدن، حالا آقای نوروزی هستن ولیکن یهو میبینید که دبیرهای سایت عوض شدن ولی خب همچنان سایت به کار خودش ادامه میده، نمیدونم فن فیکشن داره، داستان مینویسن، دایره المعارف اون دنیا رو دارن درست میکنن، توضیح میدن که فلان جایی که توی فلان داستان اسمش برده شده کجا هست و بحثهای جدی میکنن، به هر حال به این صورت.
ما خوشحالیم از اینکه این دوستان واقعا هستن و به ما قوت قلب میدن. از جمله یکی از موردهایی که من، راستش هیچ وقت تصور نمیکردم که اینهمه کتاب از دنیای تالکین و بعد که ویراسته های پسرش رو ترجمه بکنم ولی حضور مداوم علاقه مندان تالکین باعث شده که ترجمه کنم، چون همیشه از من خواستن که چه چیز جدیدی ترجمه میکنی؟ و علی رغم اینکه ترجمه این قصه های ناتمام و داستان تور و غیره بسیار مشکل است برای یک مترجم، یعنی شما هی باید رجوع کنید، مثل چیزیه که انگار یک مدخل دایره المعارف رو دارید ترجمه میکنید. هی چیزهایی که حدس میزنن در ادامه چه خواهد شد از تالکین یادداشتی مونده که مثلا قراره ادامه داستان این باشه و… . حتی من فکر میکنم برای یک خواننده هم مشکل باشه خواندن اینها چه برسه که یه مترجم دائم بخواد وقت بذاره و اینها رو ترجمه کنه. به خصوص که واقعا حوصله اش سر میره و فرسوده میشه، خسته میشه. ولی خب من میگم که دیگه ترجمه نمیکنم، بعد وقتی چهره های مشتاق رو میبینم، حالا تو همچین مراسمی باشه یا چمیدونم نمایشگاه کتاب باشه، و باز از تصمیمم بر میگردم و میگم که اینم تمومش میکنم از جمله قصه های ناتمام. و واقعا این دیگه چون شروع کردم و ناقص گذاشتمش نمیشه ناقصش گذاشت، حتما باید دوران سومش ترجمه بشه ولی امیدوارم حالا چنانکه دوستان که خودشون دارن ترجمه میکنن روی سایتهاشون میذارن. نه به صورت کتاب که رسانه ماست که روی کاغذ نباشه اصلا نمیتونیم بخونیم، دوستان جوون میتونن توی مانیتورهاشون یا چیزهایی که هست خیلی راحت بخونن اینها رو و به هر حال کارشون رو خودشون ادامه بدن و من براشون آرزوی موفقیت میکنم.
عرض به خدمت شما که دشواری های ترجمه رو میخواستم بگم که زیادم محلی از اعراب نداره، واقعا به هر حال دشواری ها رو خواهند دید، احتمالا اشتباهاتی ما داریم، اینها رو خودشون رفع و رجوع خواهند کرد. حتما تو تلفظ اسمها و اینها اشتباهاتی هست. حتما غلطهای ترجمه هست که به تدریج اینها رفع خواهد شد و امیدوارم که ما رو به بزرگی خودشون ببخشن.
خیلی ممنون.
دانلود ها: