آموزش خواندن و نوشتن کوئنیا

تالیف و ترجمه: «محمد مهدی مهرنگار (3DMahdi)»

کوئنیا (Quenya)
«کوئنیا» زبان الفهای آمان بود که نولدور آنرا با خود به سرزمین میانه آوردند. کوئنیا در طول زمان از دوران اول تا سوم دستخوش تغییرات زیادی شده است و صدای برخی از «تنگواها» در دوران اول و سوم تغییر کرده اند برای مثال th به s تبدیل شده است. در مورد کوئنیای کلاسیک اطلاعات چندانی در دسترس نیست و فقط در ضمیمه ارباب حلقه ها توضیح داده شده است اما مثال های بیشری از کوئنیای جدید موجود است و تقریبا تمام نوشتارهای کوئنیایی که توسط هواداران در اینترنت قرار داده شده کوئنیای جدید هستند. بنابراین در این مقاله کوئنیای جدید را آموزش می دهیم. برای راحتی در این مقاله به کوئنیایی که در دوران اول استفاده میشده «کوئنیای کلاسیک» و به کوئنیای جدید صرفا «کوئنیا» می گوییم.
زبان کوئنیا، تنها یک مُد نوشتاری دارد که به آن «مُد کوئنیا» می گویند. این مُد از نوع «مُدهای ته تار» می باشد به این معنی که مصوت ها بوسیله «ته تار»ها (tehtar) بر روی «تنگوا»ها (tengwar) نوشته می شوند.
صامت ها:
در زیر لیست صامت ها را در این مُد ملاحظه می کنید:

توضیحات روی شکل:
(note 1): در کوئنیای کلاسیک دارای مقداری برابر th بوده اما در حال حاضر نمایانگر s هایی است که از تبدیل th بوجود آمده اند.
(note 2): مقدار قدیمی این تنگوا kh بوده است (در kharma) اما بعد ها kh به h تغییر پیدا کرد (مثل aha) اما اگر بعد از آن حرف t قرار بگیرد همچنان مانند kh تلفظ می شود مثل ehtelë
(note 3): در کوئنیای کلاسیک دارای مقدار ng بوده است (در ngoldo) در کوئنیا ng به n تبدیل شده و این تنگوا بدون استفاده است.
(note 4): در کوئنیای کلاسیک دارای مقدار ngw بوده که در کوئنیا به nw تغییر پیدا کرده است.
(note 5): قاعده R در این مُد نیز رعایت می شود.
(note 6): این تنگوا به تنهایی استفاده نمی شود و فقط به عنوان حامل برای مصوت y کاربرد دارد.
(note 7): این تنگوا در هر دو فرم کوئنیا مقدار w دارد گرچه در کوئنیای جدید w ابتدای کلمات به v تبدیل شده اما بازهم برای نشان دادن v هایی که از تبدیل w بوجود آمده اند هم استفاده می شود.
(note 8): این دو تنگوا در اصل مقدار z داشتند اما زمانی که z به r تبدیل شد مقدار ss به آنها داده شد.
(note 9): در کوئنیای کلاسیک دارای مقدار hy در hyarmen بود. اما در کوئنیا hy به h تغییر پیدا کرد. H در ابتدا با تنگوا دیگری (note 10) نمایش داده میشد اما بعدها با این تنگوا نمایش داده شد.
(note 10): این تنگوا در ابتدا برای نمایش h به کار رفت اما زمانی که مقدار h به تنگوا دیگری(note 9) داده شد این تنگوا بی استفاده ماند اما در دوران سوم برای نمایش صامتی که تلفظ نمی شود بکار گرفته شد مثل hrive

مصوت ها:
در شکل زیر لیست مصوت ها را مشاهده می کنید:

(note 1): این مصوت به طور تصادفی توسط تالکین استفاده میشده در برخی مواقع این مصوت و در برخی مواقع از مصوت بالایی برای نشان دادن مصوت y استفاده شده است.
برای مصوت های مرکب نیز از این علائم استفاده می شود:

بر خلاف «مُد اصیل انگلیسی» در این مُد مصوت ها روی حرف قبلی نوشته می شوند. دلیل این کار این است که در کوئنیا بیشتر کلمات به مصوت ختم می شوند و با این روش نیازی به استفاده از حامل برای قرار دادن مصوت در انتهای کلمات نخواهد بود.

مصوت بلند یا با حامل بلند نوشته می شود یا با تکرار مصوت به جز مصوت a که فقط با حامل بلند نشان داده می شود (چون به فضای زیادی روی تنگوا نیاز خواهد داشت).

برای نشان دادن صامت های تکراری پشت سر هم زیر آن تنگوا خط کشیده می شود. تنها مورد استثناء ss است که با تنگوا مخصوص به خود نشان داده خواهد شد.

قاعده R در این مُد استفاده می شود. اگر بعد از R مصوت قرار بگیرد از romen استفاده می شود اما اگر بعد از آن مصوت نباشد یا r در آخر کلمه باشد از تنگوا دیگر استفاده خواهد شد.

در هنگام نوشتن باید دقت کرد که حروف مرکبی را که برای آنها تنگوا مخصوص وجود دارد را جداجدا ننویسیم:

در کوئنیا دو حرف r و L برخی مواقع در ابتدای کلمات تلفظ نمی شوند که همانطور که در (note 10) گفته شد با تنگوا مخصوص نشا
ن داده می شوند.

باید توجه داشت که حروف d و b و g به صورت منفرد در کوئنیا وجود ندارد و فقط در ترکیب با سایر حروف نوشته میشوند (مثل nd, nt, mb, ng, …) و j نیز به کلی در این زبان وجود ندارد. بنابراین نمیتوان زبانهای دیگر را با این مُد نوشت.
در شکل زیر تغییرات انجام گرفته در کوئنیای کلاسیک را مشاهده می کنید:

و در نهایت نمادگزاری در این مُد:

مثال هایی از این مُد:
قسمتی از شعر ناماریه به همراه بازنویسی آن:

متن کامل شعر ناماریه:

---

پی نوشت:

از این برنامه هم میتوانید برای عددنویسی استفاده کنید: Quenya Numbers. و برای نوشتن به تنگوار نیز می توانید از برنامه ی Yatt استفاده کنید، برنامه را از اینجا دانلود کنید، اما قبل از اجرای برنامه باید فونتهای تنگوار را در سیستم خود نصب کنید، که می توانید آنها را از این صفحه دانلود کنید. (برای دیدن لینک دانلود، عضویت و ورود به سایت الزامی می باشد)

نحوه استفاده از برنامه:

بعد از نصب فونتها برنامه را اجرا کنید از نوار ابزار دکمه Load Tengwar Mode را بزنید و از پوشه modes مُد مورد نظر را انتخاب کنید. متن را در سمت چپ بنویسید و دکمه  Transcribe to Tengwar را فشار دهید تا متن شما به تنگوار بازنویسی شود.