تاریخ سرزمین میانه

آنگاه که «جی.آر.آر تالکین» در سال ۱۹۷۳ از دنیا رفت، مقالات و دست‌نوشته‌های بسیاری شامل تصورات اولیه از دنیای آردا، داستان‌های بازسازی شده، سروده‌های ناتمام، نقشه‌ها و تصاویر، بسیاری اسامی و القاب تغییریافته، اولین دستورات و قواعد زبان‌هایش و در یک کلام آثار ناتمام بسیاری برجای گذاشت. پسر او «کریستوفر تالکین» کتاب «سیلماریلیون» را از میان کامل‌ترین دست‌نوشته‌های بازمانده تدارک دید. ولی باقی میراث تالکین از سرزمین میانه حتی جزئی‌ترین یادداشت‌های پدر در حاشیه پاره‌برگ‌های نسخ اولیه داستان‌ها را در مجموعه‌ای ۱۲ جلدی با نام «تاریخ سرزمین میانه» جمع آوری و در سال های ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۶ به چاپ رساند. در میان این انبوه نوشته‌های پراکنده، کریستوفر تالکین خوانندگان را به حال خود رها نکرده و خود به گمانه‌زنی‌هایی پیرامون کم‌وکیف مطالب و صحت‌وسقم آن‌ها پرداخته و در قالب یادداشت‌ها و ضمایمی در انتهای هر بخش آورده است که شامل مطالبی  پرشمار درباره‌ی چگونگی خلق و شکل‌گیری دنیای غنی سرزمین میانه به دست جی. آر. آر. تالکین هستند. و این نکته باعث شده مجموعه کتاب‌های تاریخ سرزمین میانه به منبع اصلی و ضروری محققان تالکین تبدیل شود. این کتاب ها عبارتند از:

1. کتاب قصه‌های گم‌شده، بخش اول
2. کتاب قصه‌های گم‌شده، بخش دوم
3. سرودهای بلریاند
4. شکل‌گیری سرزمین میانه
5. راه گم‌شده و دیگر نوشته‌ها
6. بازگشت سایه (تاریخ ارباب حلقه‌ها جلد اول)
7. خیانت آیزنگارد (تاریخ ارباب حلقه‌ها جلد دوم)
8. جنگ حلقه (تاریخ ارباب حلقه‌ها جلد سوم)
9. سائورون شکست خورد (تاریخ ارباب حلقه‌ها جلد چهارم)
10. حلقه مورگوت (تاریخ سیلماریلیون جلد اول)
11. جنگ جواهرات (تاریخ سیلماریلیون جلد دوم)
12. مردمان سرزمین میانه

۱ – کتاب قصه‌های گم‌شده (بخش اول)

کتاب «قصه‌های گم‌شده: بخش اول» نام اولین کتاب از مجموعه «تاریخ سرزمین میانه» به تاریخ انتشار اکتبر ۱۹۸۳ در انگلستان و فوریه ۱۹۸۴ در آمریکا بوده که به تصورات و ایده های اولیه ی تالکین از دنیایی که بعدها با تغییرات فراوان در کتاب های منتشر شده اش قابل مشاهده است پرداخته، نظیر نام های اولیه شخصیت ها، جزئیات بزرگ و کوچک داستان و هر آنچه در دست نوشته های وی در این بخش یافت می شده، در اینجا به چاپ رسیده است. داستان های کتاب از دید شخصی که مدت ها پیش برای دانستن داستان های باستانی الف ها و دیگر موجودات به جزیره ای فراموش شده سفر کرده است دنبال می شود. او در جزیره «کلبه ی نمایشنامه های از دست رفته» را پیدا می کند و به همراه خواننده با دنیای تالکین (البته در شکل و ظاهر اولیه آن) به صورت داستان وار آشنا می شود.

۲ – کتاب قصه‌های گم‌شده (قسمت دوم)

دومین جلد از مجموعه عظیم تاریخ سرزمین میانه که در آگوست ۱۹۸۴ در انگلستان و در نوامبر ۱۹۸۴ در آمریکا به چاپ رسید، «قصه‌های گم‌شده: قسمت دوم» نام دارد و مانند کتاب اول این مجموعه شامل نسخه های اولیه بخش های مختلف داستان های منتشر شده ی تالکین، افسانه ها و اسطوره های دوران اول، که حتی بعضی از آن ها نسخه های بسیار خاص و یکتایی هستند، می باشد. پس از هر داستان، یک نقد در قالب یک مقاله ی کوتاه از زبان «کریستوفر تالکین» پسر جی. آر. آر. تالکین، به همراه اشعار، توضیحاتی در مورد نام ها و نحوه ی تلفظ و نکات مهم دیگری در مورد آن داستان یافت می شود.

 

۳ – سرودهای بلریاند

در آگوست ۱۹۸۵ در انگلستان و در ۲۰ نوامبر ۱۹۸۵ در آمریکا سومین جلد از مجموعه تاریخ سرزمین میانه با نام «سروده های بلریاند» منتشر شد. این کتاب شامل منظومه ای عاشقانه «ترانه لیتیان» بالغ بر هفت هزار بیت بوده که یکی از معروف ترین داستان های منتشر شده در کتاب سیلماریلیون تحت عنوان «برن و لوتین» نیز می باشد. متاسفانه این شعر تا حدود اواسط داستان پیش می رود و عمر تالکین اجازه ی کامل کردن آن را نداد. همچنین بسیاری دست نوشته های دیگر از اشعار ناتمام تالکین درباره دوران اول همچون «ترانه فرزندان هورین»، «سرود سقوط گوندولین» و «ترانه ائارندیل» در این کتاب جمع آوری شده است. در این جلد خواننده از دیدی عمیق به عناصر استفاده شده برای ساخت دنیای تالکین  بهره مند و با سیر تکاملی آن آشنا می شود.

 

۴ – شکل‌گیری سرزمین میانه

چهارمین جلد از مجموعه تاریخ سرزمین میانه به بیان نکات جغرافیایی و جزئیات منطقه ای دنیای خیالی تالکین از ابتدای طرح تا شکل فعلی آن ها می پردازد، همچنین نقشه های اولیه دوران های مختلف و نمودارهایی برای توضیحات بیشتر در فصل های مختلف این کتاب موجود بوده که خواننده را با خام ترین طرح های تالکین تا پخته ترین آن ها آشنا می سازد. این مجلد تحت عنوان «شکل دادن سرزمین میانه» در آگوست ۱۹۸۶ در انگلستان و در نوامبر ۱۹۸۶ در آمریکا منتشر شده است.

۵ – راه گم‌شده و دیگر نوشته‌ها

«راه گم شده و دیگر نوشته ها»، منتشر شده در آگوست ۱۹۸۷ در انگلستان و در نوامبر ۱۹۸۷ در آمریکا، نام پنجمین کتابی است که کریستوفر تالکین از مجموعه ی تاریخ سرزمین میانه منتشر کرده و شامل سه بخش عمده است که به چگونگی تکامل داستان ها، وقایع پیش از «ارباب حلقه ها» که بعد ها در قالب کلی کتاب «سیلماریلیون» قرار گرفت، ارتباط قسمت های مختلف داستان به همدیگر همراه با احتمالات مختلف که خود تالکین در نظر گرفته بوده و بعدها از آن صرف نظر کرده بود می پردازد. در خلال دست نوشته ها یک مقاله در زمینه ی زبان ها و لهجه های مختلف به کار رفته در دنیای تالکین نیز آمده است و در بخش آخر، ریشه شناسی کلمات و نام های به کار رفته در کتاب که خود یک لغت نامه ی خوب برای زبان الفی است قرار گرفته است.

 

۶ – بازگشت سایه (تاریخ ارباب حلقه‌ها جلد اول)

«بازگشت سایه (تاریخ ارباب حلقه ها قسمت اول)» ششمین جلد از تاریخ سرزمین میانه است که در آگوست ۱۹۸۸ در انگلستان و در ژانویه ۱۹۸۹ در آمریکا به چاپ رسید. خواننده در این کتاب با نسخه های اولیه ی هر فصل (از ابتدا تا پایان آن) و جزئیات داستان های کتاب یاران حلقه، نقشه های اولیه (و متفاوت نسبت به نسخه ی منتشر شده)، توصیفات مختلف از مکان های سرزمین میانه و مسیرهای مختلفی که داستان ممکن بود به طرف آن ها برود، آشنا می شود. همچنین بخشی از کتاب به نکاتی که تالکین اشاره ی مستقیمی به آن ها نداشته و صرفا بنا بر حدسیاتی از طرف کریستوفر که براساس بعضی دست نوشته های بسیار کوتاه پدر نوشته است اشاره دارد.

 

۷ – خیانت آیزنگارد (تاریخ ارباب حلقه‌ها جلد دوم)

«خیانت آیزنگارد» نام دومین قسمت تاریخ ارباب حلقه ها و هفتمین جلد از تاریخ سرزمین میانه است که درسپتامبر ۱۹۸۹ در انگلستان و  در نوامبر ۱۹۸۹ در آمریکا به چاپ رسید. این کتاب وقایع و پیش زمینه های مجلد قبلی را پیرامون سیر داستانی در یاران حلقه ادامه می دهد و تا نیمه ی کتاب دو برج به داستان های اولیه و نسخه های مختلف بعضی فصول و همچنین بعضی از دست نوشته ها که تالکین اطمینان زیادی برای تاییدشان نداشته می پردازد. در این جلد خواننده با مناطق پهناورتری از دنیای تالکین آشنا می شود و ریشه های بیشتری از اسامی پیدا می کند. به علاوه کامل ترین و اصلی ترین نقشه ای که تالکین روی آن کار میکرده همراه با توضیحاتی در مورد خطوط رونی استفاده شده در کتابی باستانی و همچنین توصیفات و نحوه ی نگارش آن کتاب از نظر تالکین در این جلد یافت می شود.

۸ – جنگ حلقه (تاریخ ارباب حلقه‌ها جلد سوم)

«جنگ حلقه» سومین قسمت از تاریخ ارباب حلقه ها و هشتمین جلد از مجموعه ی تاریخ سرزمین میانه به شمار می رود که کریستوفر تالکین آن را به تاریخ آگوست ۱۹۹۰ در انگلستان و نوامبر ۱۹۹۰ در آمریکا منتشر کرد. این جلد به بررسی نسخ مختلف دو جنگ بزرگی که در کتاب ارباب حلقه ها هم از آن یاد می شود و مطالب پیرامون آن می پردازد. همچنین به تغییر خصوصیات بعضی از اشیای جادویی و تفاوت خلق و خو و تصمیمات بعضی از اشخاص حاضر در کتاب نسبت به چیزی که در ارباب حلقه ها منتشر شد نگاهی انداخته است. از دیگر مواردی که در کتاب یافت می شود، وجود طراحی ها و نقشه هایی است که تغییرات بیشتری نسبت نسخه ها و توصیفات اولیه در ذهن تالکین از برج ها، دره ها و غارهایی که پیش تر به آن ها پرداخته بود دارد.

 

۹ – سائورون شکست خورد (تاریخ ارباب حلقه‌ها جلد چهارم)

چهارمین و آخرین قسمت از تاریخ ارباب حلقه‌ها، «سائورون شکست خورد» نام دارد که از لحاظ شمارش، جلد نهم تاریخ سرزمین میانه می‌باشد و در ژانویه ۱۹۹۲ در انگلستان و در اکتبر ۱۹۹۲ در آمریکا به چاپ رسید. در بخش اول کتاب، کریستوفر تالکین آخرین تکه‌ها از دست‌نوشته‌ها و نسخه‌های قدیمی ارباب حلقه‌ها و انواع پایان‌های مختلفی که تالکین پیش‌تر در سر داشته را با توضیحات خویش قرار داده که پایانی بر داستان ارباب حلقه‌هاست. اما کتاب همینجا پایان نمی‌گیرد و کریستوفر بخش‌هایی از یک داستان سفر در زمان که تالکین قصد داشت با کمک آن به شرح تاریخچه‌ی سرزمین میانه بپردازد و فصل‌هایی از آن را هم نگاشته بود را در این کتاب گنجانده است. در قسمت سوم و پایانی کتاب، داستان سقوط جزیره‌ای باستانی و زادگاه آدمیان، نومه‌نور، در نسخه‌های مختلفی که حتی پیش از نوشته‌شدن ارباب حلقه‌ها نگاشته شده بود، آمده است و در ادامه‌ی آن کریستوفر مطالبی را پیرامون پیش‌زمینه‌ای برای شکل گیری آن بخش از داستان به همراه توضیحاتی درباره‌ی زبان آن مردمان ذکر کرده است.

۱۰ – حلقه مورگوت (تاریخ سیلماریلیون جلد اول)

دهمین جلد از مجموعه تاریخ سرزمین میانه تحت عنوان «حلقه مورگوت» در سپتامبر ۱۹۹۳ در انگلستان و در دسامبر همان سال در آمریکا به چاپ رسید. محوریت اصلی کتاب همانطور که از نام آن پیداست در دوران اول و پیرامون افسانه های اولیه آردا است، چیزی که بعد ها «آینولینداله» و «کوئنتا سیلماریلیون» را به وجود آورد. در باب انتخاب نام کتاب باید گفت این انتخاب از مقاله ای صورت گرفته که می گوید «همانطور که سائورون بخش اعظم قدرت و سلطه خود را در حلقه یگانه اش جا داد، مورگوت نیزسلطه و قدرت خود را در سرتاسر آردا پخش کرد ازین جهت تمام آردا حلقه مورگوت است». در این مجلد اولین دست نوشته ها و پیش نویس های تالکین از دوران اول نظیر موسیقی خلقت، تاریخ «آمان» قبل از دوران اول و آداب زندگی «الدار» قبل از سفر به سرزمین میانه، تراژدی «داستان آدانل» که روایتگر داستان «فین رود فلاگوند» و زنی فانی بانام «آندرت» است و بسیاری از داستان های ناتمام و ناگفته دیگر از سرزمین میانه که بعد ها یا ویرایش شدند یا بطور کامل حذف شدند به کوشش کریستوفر تالکین گرد هم آورده شده اند.

۱۱ – جنگ جواهرات (تاریخ سیلماریلیون جلد دوم)

«جنگ جواهرات» دومین قسمت از پیش نویس ها و سیر تکاملی سیلماریلیون است که کریستوفر تالکین آن را در ۱۱ امین کتاب مجموعه تاریخ سرزمین میانه در اکتبر ۱۹۹۴ در انگلستان و در دسامبر همان سال در آمریکا به چاپ رساند. اولین دست نوشته های تالکین، تصورات نوپای او از نبرد ها، ماجراهای بلریاند و ویرایشات داستانی او محتوای این مجلد گرانبها را تشکیل می دهد.

همچنین کریستوفر تالکین در این کتاب شرح می دهد که چگونه دست نوشته های پدر را جمع آوری کرده و در قالب شاهکار «سیلماریلیون» به رشته ی تحریر در آورده است. می توان این نکته را هم افزود که منبع بیشتر داستان های سیلماریلیون، جلد ۱۰ و ۱۱ تاریخ سرزمین میانه بوده است. ازین روی در این کتاب بسیاری نام ها و داستان هایی یافت می شود که در سیلماریلیون نیامده یا تنها به آن اشاره شده است. همچنین توضیحات و دست نوشته های پراکنده ی تالکین پیرامون نحوه ساخت اسامی به علاوه ضمایمی که برای سیلماریلیون در نظر داشت تهیه کند، آمده است.

۱۲ – مردمان سرزمین میانه

کریستوفر تالکین در صفحات ابتدایی هر کدام از مجلد های مجموعه تاریخ سرزمین میانه متناسب با محوریت کتاب نوشته ای مختصر با الفبای تنگوار به ثبت رسانده است. در ابتدای دوازدهمین و آخرین جلد این مجموعه این را می خوانیم: «این آخرین مجلد از کار کریستوفر تالکین است که طی آن بخش عظیمی از تمام آنچه را که پدرش جان رونالد روئل تالکین پیرامون سرزمین میانه و والینور یادداشت کرده است را گرد هم آورده است. در این کتاب تدوین و تشکیل تاریحچه بخش شمال غربی سرزمین میانه پس از جنگ بزرگ و سقوط مورگوت در دوران های بعدی به ثبت رسیده است.»

این مجلد که با نام «مردمان سرزمین میانه» در سپتامبر ۱۹۹۶ در انگلستان و در دسامبر همان سال در آمریکا به چاپ رسید، بخش اعظم آن حاوی اولین ویرایش های ضمایم و مقدمه های داستان های تالکین است؛  نظیر: ضمیمه آکالابت در سیلماریلیون، ضمایم زبان شناسی، شجره نامه ها و ضمیمه الف ارباب حلقه ها. همچنین در این کتاب آخرین یادداشت های جی. آر. آر تالکین از تکامل زبان کوئنیا و مقالاتی همچون «حدیث دورف ها و انسان ها» و «مشکلات روس» که به بیان نقش گرامری پسوند «روس» در اسامی چون الروس و مایدروس آمده است می پردازد. در این کتاب همچنین درباره ایستاری و گلورفیندل گوندولینی و گلورفیندل ریوندلی بحث شده است. و سرانجام دو داستان ناتمام و در واقع آخرین داستان های تالکین از سرزمین میانه که بسیار ناتمام باقی ماندند در آخرین بخشِ آخرین جلد مجموعه تاریخ سرزمین میانه به چاپ رسیده که عبارتست از داستان تار-المار و داستان سایه جدید که داستانی در دوران چهارم سرزمین میانه و هنگام فرمانروایی الداریون فرزند آراگورن و آرون بوده که فقط اشارات بسیار کوچکی از ان موجود است.