آردا، دنیای تالکین سایت طرفداران تالکین در ایران. جایی برای گفتگو در مورد ارباب حلقه ها و دیگر آثار تالکین به زبان فارسی
مقاله زیر ترجمه‌ای از فصل «مقیاس‌های زمانی و نرخ‌های رشد» از کتاب «سرشت سرزمین میانه» است که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد. این کتاب مجموعه‌ای از نوشته‌های تا به حال منتشر نشده از جی.آر.آر. تالکین را شامل می‌شود که توسط «کارل اف. هاستتر» ویرایش شده است. متن زیر به بررسی تفاوت گذر زمان از دید الف‌ها و انسان‌ها در نقاط مختلف جهان آردا و دوران‌های مختلف تاریخ رشته‌افسانه می‌پردازد. سن چند شخصیت مثل گالادریل، الروند، کله‌بریان، آرون و آراگورن نیز به عنوان مثال با توجه به این مقیاس‌های زمانی بررسی شده است.
فصل نهم
مقیاس‌های زمانی و نرخ‌های رشد
این دستخط نوشته‌ای با قلم مشکی روی شش گوشه از سه برگه‌ی ساده است که کنار هم گردآوری شده. تالکین بعضی اصلاحات و نکات اضافه را با خودکار قرمز و آبی و مداد نوشته است. تاریخ نوشته‌ها به سال ۱۹۵۹ برمی‌گردد.
برای مشاهده کاربردهای مشابه در تعمیم دادن نرخ سال‌های خورشیدی نسبت به سال‌های والیان یا ۱۴۴:۱ به شخصیت‌های خاص رشته‌افسانه متون موجود در فصول ۱۰ یعنی «دشواری‌های گاه‌شماری»؛ ۱۱ یعنی «سالخوردگی الف‌ها» و ۱۸ یعنی «سن و سال الفی و نومه‌نوری» را ببینید.
مقیاس‌های زمانی و نرخ‌های رشد
| سالخوردگی در سال‌های والیان | آدمیان فانی | |
| ۱ | ۱۴۴ | |
| کوئندیایی اصیل | ۱ | ۱۴۴ |
| متاخر | ۲۵/۳۶ | ۱۰۰ |
نرخ کوئندیایی در ابتدا شبیه والیان بود و در آمان به همان صورت باقی ماند. اما هر اقدام و انتخابی که کوئندی یا گروه‌هایی از آنان را بیش از قبل با «آردای گزند دیده» در آمیخت، نرخ «رشد» سریع‌تر شد (چرا که تمایل به زوال جسمانی افزایش یافت).
گفته می‌شود که به محض حرکت الدار نرخ سالخوردگی آواری به ۱۰۰:۱ افزایش یافت؛ ناندور به محض ترک سفر به شرایط مشابهی دچار شد؛ سیندار با انتخاب برای ماندن در سواحل غربی چنین وضعیتی پیدا کرد؛ و نرخ سالخوردگی نولدور تبعیدی به محض ترک آمان یا حتی به محض شنیده شدن نفرین ماندوس و پافشاری بر شورش سریع‌تر شد.
از این روی، در تمام افسانه‌های قدیم، می‌توان از نرخ ۱۰۰:۱ برای تعیین تقریبی سن الدار در کلام آدمیان استفاده کرد (به جز زمانی که در آمان بودند و این نرخ ۱۴۴:۱ بود).
گفته می‌شود که پس از سقوط سائورون، و آغاز دوران چهارم و سلطه آدمیان، نرخ سالخوردگی الف‌هایی که هنوز در سرزمین-میانه مانده بودند دوباره سریع‌تر شد و به حدود ۷۲:۱ یا در این روزگار متاخر به ۴۸:۱ رسید.
محاسبات
در ادامه خواهید دید که تواریخ ارائه شده در «فرمانروای حلقه‌ها» با این نرخ‌ها همخوانی دارد، به جز در دو مورد.
نرخ سالخوردگی نیم-الف‌هایی که تصمیم گرفتند به کوئندی بپیوندند، به‌وضوح در سرزمین-میانه ۱۰۰:۱ بود. (برای کسانی که به جمع آدمیان پیوستند نرخ رشد ویژه‌ای در نظر گرفته شد که تقریبا ۳:۱ بود. اگرچه این نرخ رفته‌رفته کمرنگ شد، ولی در مورد آراگون تقریبا دوباره احیا گردید: نرخ رشد او ۵:۲ بود).
الروند ۵۸ سالِ [خورشیدی] پیش از پایان دوران اول در اثنای سرنگون‌سازی مورگوت به دنیا آمد؛ اما چون در سرزمین-میانه زاده شد، از همان ابتدا با نرخ ۱۰۰:۱ روبرو بود. او دوران دوم سرزمین-میانه را پشت سر گذاشت: ۳۴۴۱ سال. (گفته می‌شود که) در سال ۱۰۰ دوران سوم با کله‌بریان ازدواج کرد، و در پایان دوران سوم (سال ۳۰۲۱) سرزمین-میانه را ترک گفت. گفته شده که او در نبرد آخرین اتحاد (سال ۳۴۳۰ دوران دوم) «منادی گیل-گالاد» بود.
بنابراین می‌توانیم ببینیم که وقتی او سرزمین-میانه را ترک کرد ۵۸+۳۴۴۱+۳۰۲۱ یعنی ۶۵۲۰ سال داشت. به کلام آدمیان، او در آن زمان تازه ۶۵ سالگی را پشت سر گذاشته و هنوز بسیار نیرومند بود.
الروند در نبرد آخرین اتحاد ۵۸+۳۴۳۰=۳۴۸۸/۱۰۰ یعنی تقریبا ۳۵ سال داشت. او در زمان ازدواج ۵۸+۳۴۴۱+۱۰۰=۳۵۹۹/۱۰۰ یعنی ۳۶ ساله بود.
کله‌بریان (ظاهراً) در اوایل دوران دوم به دنیا آمد، زمانی که گالادریل از بازگشت به اره‌سئا امتناع ورزید، و از کوهستان‌ها عبور کرد. احتمالا سال ۳۰۰ دوران دوم بود. بنابراین او در زمان ازدواج با الروند ۳۴۴۱-۳۰۰+۱۰۰ یعنی ۳۲۴۱ یا ۳۲ سال داشت. چنین سنی برای ازدواج منطقی بود و می‌توان آن را با عقب افتادن زمان ازدواج به‌خاطر جنگ آخرین اتحاد و مصیبت‌های قبل از آن در اریادور توضیح داد. کله‌بریان در زمان ترک سرزمین-میانه در سال ۲۵۰۹ دوران سوم ۳۱۴۱+۲۵۰۹ یعنی ۵۶۵۰ یا ۵۶ سال داشت.
آرون (مطابق فرمانروای حلقه‌ها) در سال ۲۴۱ دوران سوم به دنیا آمد. او در سال ۳۰۱۹ دوران سوم با آراگورن ازدواج کرد، و در آن زمان ۲۷۷۸ ساله یا به تعبیر آدمیان تقریبا ۲۸ ساله بود. این سن در میان الف‌ها زمان بسیار مناسبی برای ازدواج بود. البته ازدواج او به ناچار به خاطر جنگ حلقه و مصیبت‌های قبل از آن به تعویق افتاده بود. در سال ۲۹۵۱ که آراگورن برای اولین بار آرون را دید، او ۲۷۱۰ یا ۲۷ ساله بود، در حالی که خود آراگورن ۲۰ سال داشت: در آن زمان آراگورن از نظر سنی هنوز از او پیشی نگرفته و این مطلوب بود، چون آرون به خاطر او می‌خواست فانی شود. در سال ۲۹۸۰، زمانی که با یکدیگر در لورین سوگند نامزدی یاد کردند، آرون اندکی مسن‌تر بود، اما آراگورن ۴۹ سال داشت.
آرارگون در سال ۲۹۳۱ دوران سوم به دنیا آمد، اما تا سال ۱۰۰ دوران چهارم زیست، و آن‌گاه به یک عمر کامل رسید، ولی هنوز فرتوت نشده بود. آن زمان ۱۹۰ سال داشت. او «آخرینِ نومه‌نوری‌ها» بود، و (آن‌طور که می‌گویند) طول عمرش با شاهان آدمیان قدیم برابر بود: عمری سه برابر آدمیان عادی. نرخ رشد او احتمالا به جای ۳:۱ معادل ۵:۲ بود. بنابراین در هنگام ازدواج در ۳۰۱۹ دوران سوم در ۸۸ سالگی در واقع ۳۵ ساله بود؛ و در زمان مرگ در ۱۹۰ سالگی در واقع ۷۵ ساله بود. (او با فرض نرخ رشد کامل نومه‌نوری‌ها در زمان ازدواج ۲۹ ساله و در زمان مرگ ۶۳ ساله در نظر گرفته می‌شود.)
به نظر می‌رسد که «موهبت» اعطا شده به نومه‌نوری‌ها شبیه اهالی آمان بود: این موهبت نرخ رشد آدمیان به سمت بلوغ را تغییر نمی‌داد، ولی به دنبالش زوال کهن‌سالی را برای مدت‌ها به تعویق می‌انداخت؛ تا زمانی که فرد از درون خود (به سبب تحرک فئا) متوجه می‌شد که زمان آن رسیده تا داوطلبانه از زندگی در این دنیا دست بکشد. اگر کسی این کار را نمی‌کرد، و به زندگی می‌چسبید، کهولت سن به‌سرعت از راه می‌رسید. اگر آراگورن تمناهای آرون را اجابت می‌کرد، خیلی زود، حداقل به لحاظ جسمانی، فرتوت می‌شد.
گالادریل در آمان به دنیا آمد. او در زمان تبعید جوان و مشتاق بود و به‌طور دقیق یا شاید هم در آستانه بلوغ قرار داشت: احتمالا در حدود ۲۰ سالگی. از این رو، گالادریل باید ۲۰×۱۴۴ یعنی ۲۸۸۰ ساله می‌بود. او در بلریاند با کله‌بورن (شاهزاده سینداری و از خویشان تینگول) آشنا شد. اما در جریان جنگ با آنگباند که ۵۹۰ سال به طول انجامید و از نظر زمان سالخوردگی الدار حدود شش سال طول کشید، ازدواج‌ها یا تولدهای اندکی در میان الدار رخ داد. گالادریل احتمالا به فاصله کوتاهی پس از سرنگون‌سازی مورگوت با کله‌بورن ازدواج کرد، و زمانی که (ظاهرا به خاطر عشق به کله‌بورن که هنوز حاضر به ترک سرزمین-میانه نبود) از بازگشت به اره‌سئا در غرب امتناع ورزید، هر دو از کوهستان لون گذشتند و به اریادور رفتند. آن‌گاه او حدوداً ۲۶ سال داشت، چرا که سال‌های بلریاند با نرخ سالخوردگی ۱۰۰:۱ گذشته بود. او در سال ۳۰۰ دوران دوم یا همان حوالی زمانی (۳ سال بعد) کله‌بریان را در اریادور به دنیا آورد. گالادریل در آن زمان ۲۹ سال داشت. سپس تمام سالیان باقی‌مانده از دوران دوم تا سال ۳۴۴۱ را سپری کرد، و در سال ۳۰۲۱ دوران سوم سرزمین-میانه را ترک گفت. او در آن زمان ۲۰+(۳۴۴۱+۳۰۲۱)/۱۰۰ یعنی ۲۰+۷۰.۵ یا ۹۰.۵ سال داشت؛ بنابراین از دید الفی، مطابق بر زمانی که زوال کوئندی فرا می‌رسید، او در حال پشت سر گذاشتن بهترین برهه برای روئا بود.
همان‌طور که پیداست، این محاسبات نشان می‌دهد که رویدادها و تواریخ (فرمانروای حلقه‌ها) مطابقت بالایی با طبیعت الفی داشت، و به‌طور کلی درست گزارش شده بود. ولی در دو مورد خطا دیده می‌شود: احتمالا با منشأ تحریری.
در حکایت سالیان گفته شده که الروند در سال ۱۰۰ دوران سوم با کله‌بریان ازدواج کرد، و پسران دوقلویش (الادان و الروهیر) در سال ۱۳۹ دوران سوم به دنیا آمدند، و آرون زاده سال ۲۴۱ دوران سوم بود. در این‌جا باید خطایی رخ داده باشد: چرا که تا سال ۱۳۹ دوران سوم فقط ۳۹ سال گذشته بود، یا از نظر سالخوردگی الدار و نیم-الف‌ها، از زمان ازدواج الروند ۲.۵ سال گذشته بود. چنین چیزی غیرممکن است.
همچنین، در سال ۲۴۱ دوران سوم فقط ۱۰۲ سال از زمان تولد دوقلوها گذشته بود که اندکی بیشتر از یک سال در واحد سالخوردگی محسوب نمی‌شود، و اگرچه با توجه به طبیعت و رفتار الف‌ها ناممکن نیست، اما نامحتمل به حساب می‌آید. (به‌ویژه پس از تولد دوقلوها، و در هنگام تشکیل نطفه و بارداری فرزندی خاص با مرتبه‌ای والا.)
بنابراین محتمل است که ۱۰۰ و ۲۴۱ به اشتباه به جای ۱۰ و ۳۴۱ نوشته شده باشند: زیرا ارتکاب به چنین خطاهایی گاهاً به آسانی رخ می‌دهد؛ و می‌توان دید که اگر جای ۱۰ و ۳۴۱ عوض شده باشد، جای این مداخل [یعنی مداخلی که در حکایت سالیان ضمیمه ب چاپ شده] از موقعیت فعلی آن‌ها تغییر نکرده است.
با این اصلاحات می‌توانیم ببینیم که کله‌بریان و الروند در زمان ازدواج ۹۰ سال جوان‌تر از آن‌چه گفته شده، بودند. این مسئله مشکل بزرگی به وجود نمی‌آورد. ولی دوقلوها ۱۲۹ سال یا ۱.۲۹ سال بعد به دنیا آمدند که حدوداً معادل یک سال و چهار ماه و به لحاظ الفی بسیار محتمل است. تولد آرون ۲۰۲ سال یا حدوداً ۲ سال بعد رخ داد. این فاصله هرچند زودتر از انتظار، اما محتمل است.
فرزند دیگری از الروند متولد نشد، ولی کله‌بریان تا سال ۲۵۰۹ یعنی زمانی که حدود ۵۶۵۰ یا ۵۶.۵ سال داشت، سرزمین-میانه را ترک نکرد. این قضیه بدون شک تحت تاثیر تولد دوقلوها و بیش از آن، متاثر تولد آرون بود که فرزندی خاص با قدرت و زیبایی بسیار بود.
در یادداشت‌های حاشیه‌ای متاخر با خودکار آبی در کنار دو پاراگرافی که با جمله «در این‌جا باید خطایی رخ داده باشد» شروع می‌شود، تالکین یک بار دیگر تغییرات پیشنهادی را بررسی می‌کند:
خیر. نرخ رشد کودک (مشتمل بر زمان حضور در رحم) تا بلوغ ۱۰:۱ بود. بارداری ۸ سال (=۹۶ ماه) طول کشید. از این رو، سال ۱۳۹ [دوران سوم] بسیار محتمل است. ولی دوران استراحت در زمان سالخوردگی والدین دارای نرخ ۱۰۰:۱ بود. بنابراین پای ۲۰۰ سال وسط می‌آید. از این رو، نطفه الادان و الروهیر باید در سال ۱۳۱ تشکیل شده و تولدشان در سال ۱۳۹ رخ داده باشد. نطقه آرون پس از ۱۹۴ سال یا حدوداً ۲ سال استراحت، در سال ۳۳۳ بسته شد و در سال ۳۴۱ به دنیا آمد.
اگرچه تالکین بعداً تاریخ تولد الادان و الروهیر را در ویرایش دوم (۱۹۶۶) ضمیمه ب فرمانروای حلقه‌ها به سال ۱۳۰ تغییر داد، تغییری در تاریخ تولد آرون ایجاد نشد.
