متخصص زبان سریال ارباب حلقه‌ها درباره توسعه این جهان می‌گوید

«لیت مک‌فرسون»، متخصص زبان که یک دهه پیش با پیتر جکسون در ساخت سه‌گانه هابیت همکاری کرده بود، حالا یک بار دیگر به سرزمین میانه بازگشته تا به بازیگرهای سریال ارباب حلقه‌ها: حلقه‌های قدرت بیاموزد که چگونه باید مثل شخصیت‌های دنیای تالکین صحبت کنند. او اخیرا درباره پروژه آمازون گفتگویی با وب‌سایت Inverse انجام داده است.

مک‌فرسون گفتگوی خود را با توضیح تخصصش آغاز می‌کند. او درباره پیچیدگی‌های زبان کوئنیا حرف می‌زد، یک زبان الفی که در دوران سوم شبیه لاتین الفی است اما در دوران دوم یعنی در برهه زمانی سریال حلقه‌های قدرت رایج بوده است. مک‌فرسون می‌گوید: «می‌توانید مثل خیلی‌ها تمرکز تمام دوران زندگی آکادمیک و حرفه‌ای خود را روی یکی از شکل‌های الفی بگذارید.»

به گفته او الفی، به‌ویژه کوئنیا، زبانی زیبا و آهنگین است، چون الف‌ها با آن دل‌ها را به دست می‌آورند. این زبان نقطه مقابل زبان اورکی است که مک‌فرسون آن را شبیه اهانتی به شنونده توصیف می‌کند. او می‌گوید: «شنیدن و سخن گفتن با این زبان باید بسیار بد جلوه کند. صدا از گلو می‌آید، خشن و پر از اصوات سخت است. همه زبان‌ها اثری فیزیکی بر شنونده دارند. الفی یک تجربه زیبا و اورکی یک تجربه ناخوشایند است.»

زبان دورفی اما تعادلی میان این دو با چاشنی صمیمانگی است. مک‌فرسون می‌گوید: «این‌ها مردمانی هستند که با زمین و به‌خصوص با سنگ ارتباط دارند. این زبان باطن سفت آن‌ها را به نمایش می‌گذارد. زیباست اما جنس سخت‌تری دارد، با نوعی حس سنگینی.»

جی.آر.آر. تالکین با چنین سطحی از توجه به جزئیات رشته‌افسانه خود را خلق کرد. این ویژگی برای تلاش مک‌فرسون در پشت صحنه سریال آمازون هم صدق می‌کند. او با روحیه‌ای مشابه وعده‌ی سریال حلقه‌های قدرت در روایت قصه‌ای که در سرتاسر دوران دوم رقم می‌خورد، به دنبال نمایش همه تصورات تالکین است.

مک‌فرسون می‌گوید: «می‌خواهیم این احساس را داشته باشیم که مخاطب را به یک سفر می‌بریم. ما هنرمندان خارق‌العاده‌ای داریم که با جابه‌جایی بین فرهنگ‌ها، هر بار ما را به جهان متفاوتی می‌برند. بنابراین می‌خواستیم این تفاوت را از نظر صوتی هم رقم بزنیم. صدها نفر تمرکز خود را روی جنبه‌های بصری گذاشته‌اند، ولی این‌جا گروه کوچکی جمع شده تا تجربه شنیداری اثر را غنی‌تر و متنوع‌تر کند تا نشان دهیم که از یک نقطه به نقطه دیگری می‌رویم.»

مک‌فرسون که به‌عنوان یک خواننده آموزش دیده بود، بیش از ۱۲ سال تعلیمات خود را در تئاتر لندن تقویت کرد. او زمانی وارد سرزمین میانه شد که در نامه‌ای به گروه تولید هابیت از توانایی‌های زبانی خودش نوشت. اما او در حلقه‌های قدرت همان کارهای قبلی را تکرار نمی‌کند. با توجه به خط زمانی سریال و نقاط جدیدی که برای اولین بار از سرزمین میانه نشان داده می‌شوند، زبان از نظر تِم اکتشاف نقش مهمی بازی می‌کند.

از این رو، خود مک‌فرسون هم باید اکتشاف‌هایی انجام می‌داد. او می‌گوید: «دستورالعمل‌ها و توصیف‌هایی برای اصوات وجود دارد که تالکین آن‌ها را مشخص کرده است. ما آن قدر در نقشه دور نمی‌شویم که خود تالکین هم توضیحاتی درباره‌اش ارائه نکرده باشد. از طرف دیگر، به اندازه کافی انعطاف‌پذیر هستیم تا از نظر صوتی خلاق باشیم.»

نقش اصلی مک‌فرسون در سریال این است که به بازیگران بیاموزد چگونه باید صدای شخصیت‌ها را اجرا کنند. این ماموریت در ظاهر آسان به نظر می‌رسد، اما اگر لازم نباشد که شخصیت‌ها همزمان بخواهند دنیا را نجات دهند. مک‌فرسون می‌گوید: «همه می‌گفتند ‘یعنی من باید چاقو پرتاب کنم، تیر بیندازم یا یک حرکت محیرالعقول انجام بدهم و همزمان به‌صورت روان الفی صحبت کنم؟’»

او کارش را شبیه کار یک معلم موسیقی توصیف می‌کند: «شما به افراد کمک می‌کنید نت‌ها را پیدا کنند. سعی دارید گوش و دهان را به مجسم کردن صداهایی تمرین دهید که تاکنون مثلشان را ندیده‌اند. این فرآیند باید تک به تک انجام شود.»

کار مک‌فرسون همچنین رگه‌هایی از باستان‌شناسی و انسان‌شناسی را در بر گرفته است. او هماهنگ با بنیاد تالکین به حفظ نوشته‌های به جا مانده از تالکین می‌پردازد و چیزهایی را می‌سازد که نویسنده خلق نکرده است. چرا که ما با دوران دوم طرف هستیم. مانند سایر بخش‌های سریال حلقه‌های قدرت، مک‌فرسون هم باید تصور می‌کرد که سرزمین میانه هزاران سال قبل از فیلم‌های جکسون میزبان چه صداهایی بوده است.

او می‌گوید: «این‌جا یک چشم‌انداز متفاوت وجود دارد. فرهنگ‌ها تغییر کرده؛ بعضی‌ها نه خیلی اما بعضی‌ها کاملا جدید هستند. تالکین هرگز تمام درها و پنجره‌های خانه را باز نکرده بود. به جرأت می‌گویم که او حرف‌های خودش را نقض می‌کرد. تالکین کلمه‌هایی را تغییر می‌داد که قبلا یک معنی داشتند و بعداً یک معنی متفاوت پیدا می‌کردند. حتی توسعه‌یافته‌ترین شکل کارش هم کامل نبود. این مسئله به طرق مختلف خود را نشان می‌دهد. یک بار در این باره با شورانرها صحبت کردم، مثل این است که تالکین داشت با زبان فرآیند زمینی‌سازی (Terraforming) را طی می‌کرد.»

با این حال، آن‌چه سریال حلقه‌های قدرت از طریق تلاش‌های مک‌فرسون کشف کرد، نشان‌دهنده قدرت زبان در جهان تالکین است. زبان و لهجه در این جهان، برخلاف دنیای ما، نه متمرکز بر مناطق جغرافیایی بلکه حول محور فرهنگ شکل می‌گیرد.

مک فرسون می‌گوید: «زبان و استفاده از زبان قالبی از هویت فرهنگی است، نه جغرافیایی. این مسئله زمانی اهمیت پیدا می‌کند که برای مثال یک انسان به زبان الفی یا یک الف به زبان کوئنیا حرف می‌زند. وقتی گفتار خود را تغییر می‌دهید و با زبان خود شخص با خود حرف می‌زنید، ارتباط بهتری شکل می‌گیرد. این حسِ ارتباط فرهنگی و تصدیق دارای قدرت است.»

فصل اول سریال ارباب حلقه‌ها: حلقه‌های قدرت به کرّات از زبان‌های الفی، دورفی، اورکی و انگلیسی با لهجه‌های بریتانیایی و ایرلندی استفاده می‌کند. سریال حتی در زمینه لهجه‌های انگلیسی هم برای مخاطبان آشنا نخواهد بود. مک‌فرسون و همکارانش مطمئن شده‌اند که استفاده از زبان انگلیسی در سریال، مخاطبان را به یاد مادربزرگ‌هایشان نیندازد.

برای مثال، هارفوت‌ها که اجداد هابیت‌ها به شمار می‌آیند، با لهجه ایرلندی صحبت می‌کنند، ولی نه آن گونه که احساس کنید از خیابان‌های شهر دوبلین آمده‌اند. مک‌فرسون می‌گوید: «زبان آن‌ها آشنا اما متفاوت است. نمی‌گویم زبان کاملا جدیدی است که کسی تا به حال روی زمین آن را نشنیده، اما سعی شده که احساس متفاوتی داشته باشد.»

برای سریال حلقه‌های قدرت ضروری است که متخصصی مثل مک‌فرسون را روی صحنه داشته باشید. این کارشناس درباره اهمیت زبان در نوشته‌های تالکین می‌گوید: «زبان‌ها بسیار مهم‌اند چون بزرگ‌ترین علاقه او بودند. سال‌ها پیش در بالای برگه برنامه‌هایم [برای هابیت] نوشتم ‘اول زبان‌ها به وجود آمدند.’ او ابتدا زبان‌ها را آفرید و بعد جهانی را ساخت تا این زبان‌ها در آن قرار بگیرند. حتی در سیلماریلیون می‌گوید که جهان از طریق آهنگ خلق شد. بنابراین ابتدا آهنگ بود.»

سریال حلقه‌های قدرت برای مک‌فرسون مثل یافتن دنیایی جدید در خانه خود اوست: «ما به بخش‌هایی از نقشه رفتیم که هرگز ندیده بودیم تالکین از زبان آن‌ها سخن بگوید. مسافران او لزوماً به همه‌ی این جاها نرفته بودند. حضور در مناطق ناشناخته برای هر کسی که حس اکتشاف داشته باشد، هیجان‌انگیز است.»