آئوله (سازنده سرزمین میانه)

یکی از آراتار، هشت بزرگ والار، بود. آئوله والایی بود که به مواد آردا توجه ویژه داشت: سنگ و آهن. همانطور که نام او نشان می دهد، او سازنده و مخترع در میان والار بود. او آنگاینور، زنجیری که ملکور با آن بسته شد، و کشتی های ماه و خورشید را ساخت.

 پیش از آنکه الف ها و انسان ها پدیدار شوند آئوله تصمیم گرفت که خودش نژاد دورف ها را بسازد. ایلوواتار به آنها جان بخشید اما اجازه نداد آنها پیش از الف ها بیدار شوند. آئوله آنها را در سرزمین در خواب قرار داد تا اینکه الف ها بیدار شوند.

 هنگامی که الف ها به والینور آمدند، نولدور مجذوب مهارت آئوله و از شاگردان او شدند. فئانور بزرگترین شاگرد او بود، و از او هنر ساخت سیلماریل ها را آموخت.