تاریکی زیرین (تاریکی فراسوی جهان)

«دریانوردان دونه‌داین در آن روزگار… از تاریکی شمال به سمت گرمای جنوب و ورای آن، به تاریکی زیرین می‌رفتند.»

آکالابت- سیلماریلیون

تاریکی‌ که دریانوردان نومه‌نور در منتهی‌الیهه جنوبی جهان می‌دیدند. منظور از آن هیچ‌گاه به طور کامل شرح داده نشد اما به نظر می‌رسد که به پوچی فراسوی مدارات جهان اشاره دارد. نقشه‌هایی که از آردا موجود است روشن می‌سازد که بحر محیط در شمال و جنوب بسیار باریک می‌شود، بنابراین کشتی‌هایی که در محدوده‌ی جنوب دریانوردی می‌کردند می‌توانستند دیوارهای جهان و ظاهراً قسمتی از تاریکی لایه‌های زیرین را مشاهده کنند.